داوری چیست؟

منظور از داوری چیست؟

 به طور کلی می‌توان گفت که داوری در قانون به معنای حل و فصل اختلافات توسط شخص ثالثی است که این شخص ثالث معمولاً در قراردادهای مخصوصی که بین طرفین اختلاف منعقد شده است، انتخاب شده و صلاحیت لازم برای رسیدگی به اختلافات را خواهد داشت که به این اشخاص ثالث، داور گفته شده و به اقداماتی که جهت حل و فصل اختلافات انجام‌ می‌دهد نیز، داوری گویند.

آیا داوری همان میانجی‌گری است؟

شاید در ابتدا پیش خود تصور کنید که منظور از داوری همان میانجیگری می‌باشد، اما توجه داشته باشید که در قانون، داوری و میانجیگری کاملاً با هم متفاوت هستند، چرا که میانجیگری در حقوق به معنای مذاکره یا تشویق طرفین به صلح و سازش می‌باشد، اما داوری کاملا متفاوت بوده و اقدامی کاملا شبه قضایی به جهت رسیدگی به اختلافات و همچنین صدور رای است.

آیا رجوع به داوری اجباری است؟

ممکن است برایتان پرسش بوجود آید که آیا رجوع به داوری یک امر اجباری است یا خیر؟ توجه داشته باشید که پذیرش داوری و همچنین رجوع به داور جهت حل و فصل اختلافات بوجود آمده، امری کاملاً اختیاری و ارادی است، چرا که امر داوری کاملاً ریشه در قرارداد تنظیم شده بین طرفین دارد و چنانچه طرفین در قرارداد منعقد شده بین یکدیگر چنین امری را قید نموده باشند، لازم است که به داور مراجعه نمایند و در غیر اینصورت نیز، دلیلی جهت رجوع به داور وجود ندارد.

داوری امری الزام‌آور است!

لازم به ذکر است که داوری نیز همچون دیگر قراردادها کاملاً الزام‌آور می باشد. حال این عبارت یعنی چه؟ یعنی چنانچه، طرفین قرارداد وجود داور را پذیرفته و این امر را در قرارداد قید کرده باشند، لازم است که به آن پایبند بوده و کلیه اختلافات خود را از طریق داوری حل و فصل نمایند.

آیا تمامی اختلافات قابل رجوع به داوری هستند؟

خیر. همه اختلافات قابل رجوع به داوری نمی باشند. که در ادامه به بیان آنها  خواهیم پرداخت

در کدام موضوعات امکان رجوع به داوری وجود ندارد؟

• امور حسبی
• فسخ نکاح
• جرایم رسیدگی به جرم
• اصل نکاح
• نسب
• طلاق
• دعاوی ورشکستگی

در چه صورت رجوع به داوری منوط به تصویب هیأت وزیران و اطلاع مجلس می‌باشد؟

لازم به ذکر است که در صورت وجود شرایطی، رجوع به داوری منوط به اطلاع مجلس و همچنین تصویب هیئت وزیران می‌باشد و آن هم در رابطه با دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی است.

در چه صورت علاوه بر اطلاع، تصویب مجلس نیز ضروری می باشد؟

در صورت وجود شرایطی علاوه‌بر اطلاع مجلس، تصویب وی نیز لازم است و آن هم، زمانی است که دعوا جز دعاوی مهم به حساب آمده و یا طرف اختلاف، خارجی باشد.

داور چه خصوصیاتی باید داشته باشد؟

شخصی که به عنوان داور انتخاب می‌شود، باید اهلیت لازم برای حل و فصل اختلافات را داشته باشد، به طوری که چنانچه موضوع اختلاف یک امر مالی باشد، لازم است که شخص داور حتما رشید، عاقل و بالغ باشد و چنانچه موضوع اختلاف یک امر غیر مالی باشد، لازم است که شخص داور عاقل و بالغ بوده و نیازی به رشید بودن وی نیست. به عبارت دیگر، می توان گفت که اهلیت لازم برای داور، تقریبا همان شرایطی است که طرفین یک قرارداد یا معامله باید دارا باشند.

منظور از موافقت‌نامه داوری چیست؟

شاید تا به حال عبارت موافقت‌نامه داوری را شنیده باشید و برایتان ابهام ایجاد شده باشد که منظور از این عبارت چیست؟ توجه داشته باشید که منظور از عبارت موافقتنامه داوری در حقیقت همان توافقی است که بین طرفین اختلاف ایجاد می‌شود تا طرفین اختلاف همه یا بعضی از اختلافات خود را به داوری ارجاع نمایند.‌

موافقت‌نامه داوری باید دارای چه شرایطی باشد؟

پیش از این در رابطه با موافقتنامه داوری صحبت کردیم. حال لازم است که بدانید، موافقتنامه داوری نیز باید دارای شرایطی باشد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. توجه داشته باشید که این نوع از موافقتنامه هم می‌تواند به صورت یک قرارداد مستقل تنظیم شود و هم به صورت شرط ضمن عقد باشد. همچنین لازم نیست که حتما در موافقتنامه داوری، شخص داور تعیین شود، البته این امکان نیز وجود دارد که شخص داور را در موافقتنامه داوری تعیین نمایند. توجه داشته باشید در موافقتنامه داوری، حتماً لازم است که موضوع داوری مشخص شود. یکی دیگر از نکات حائز اهمیت در خصوص موافقتنامه داوری آن است که این نوع از توافقنامه‌، عقدی لازم بوده و به این ترتیب نمی توان آن را به صورت یک طرفه تنظیم نمود.‌ علاوه بر آن لازم به ذکر است که موافقتنامه داوری نیز همچون دیگر عقود فقط نسبت به طرفین قرارداد تاثیر گذار می‌باشد.

موضوع داوری باید چگونه باشد؟

در خصوص داوری و موضوع آن، معمولاً این ابهام پیش می‌آید که آیا موضوع داوری حتماً باید به صورت خاص باشد؟ یا به صورت عام نیز می توان در موافقتنامه داوری قید نمود؟

موضوع داوری در موافقتنامه داوری هم می‌تواند به‌صورت عام باشد، مانند کلیه اختلافاتی که ممکن است، بین طرفین بوجود آید یا به صورت خاص باشد، مانند اختلافات ناشی از یک موضوع خاص.

آیا وکیل دادگستری می‌تواند، اختلافات را به داوری ارجاع دهد؟

 وکیل‌دادگستری تنها در صورتی می‌تواند،‌ اختلافات مختلف را به داوری ارجاع دهد که این موضوع در وکالتنامه تصریح شده باشد.

آیا مدیر تصفیه شرکت‌ها امکان رجوع به داوری را دارند؟

در خصوص امکان رجوع مدیر تصفیه شرکت‌های مختلف به داوری، باید دانست که مدیر تصفیه شرکت‌های سهامی علی‌الأصول حق ارجاع به داوری دارند، اما مدیر تصفیه شرکت‌هایی چون شرکت‌های مختلط و تضامنی نسبی تنها در صورتی می‌توانند به داور مراجعه نمایند که سایر شرکای  این امکان را به وی داده باشند، همچنین در شرکت‌های با مسئولیت محدود و تعاونی در صورتی حق ارجاع به داوری وجود دارد که مجمع عمومی شرکا یا اساسنامه شرکت، چنین حقی را به مدیر تصفیه اعطا نموده باشد.