مقدمه

کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری یکی از مهم‌ترین نهادهای نظارتی در حوزه‌ی ساخت‌وساز شهری است و وظیفه دارد به تخلفات ساختمانی از جمله ساخت بدون پروانه، اضافه بنا، عدم رعایت عقب‌نشینی و تغییر کاربری رسیدگی کند.
تخلفات ساختمانی از پرچالش‌ترین مسائل شهرسازی محسوب می‌شوند؛ یعنی زمانی که مالک یا سازنده بدون مجوز یا برخلاف مفاد پروانه اقدام به ساخت بنا می‌کند.

کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری پس از بررسی پرونده، بسته به نوع تخلف می‌تواند رأی به جریمه، تخریب یا اصلاح بنا صادر کند.

اما صدور رأی پایان کار نیست؛ چرا که بسیاری از آرای صادرشده به علت اشتباه در محاسبات، عدم رعایت ضوابط یا تضییع حقوق مالک، قابل اعتراض و تجدیدنظر هستند.
در چنین شرایطی، آشنایی با روند دادرسی، مراجع رسیدگی و نقش وکیل متخصص دعاوی شهرداری اهمیت زیادی دارد.

در این مقاله، به‌صورت جامع توضیح می‌دهیم:

کمیسیون ماده ۱۰۰ چیست و چه وظایفی دارد، چه تخلفاتی در صلاحیت این کمیسیون است، چگونه می‌توان به رأی صادره اعتراض کرد و در چه شرایطی امکان توقف عملیات تخریب وجود دارد.

کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری چیست؟

بر اساس ماده ۱۰۰ قانون شهرداری، هرگونه ساخت‌وساز در محدوده‌ی شهر بدون دریافت پروانه‌ی ساختمانی ممنوع است.
در صورتی که مالک یا سازنده بدون اخذ مجوز اقدام به احداث بنا کند، شهرداری موظف است از ادامه‌ی کار جلوگیری و موضوع را به کمیسیونی سه‌نفره متشکل از نمایندگان شهرداری، وزارت کشور و قوه قضاییه ارجاع دهد.

این کمیسیون پس از بررسی مدارک، بازدید از محل و استماع دفاعیات مالک، یکی از تصمیمات زیر را اتخاذ می‌کند:

  • صدور حکم تخریب بنا (در موارد تخلف‌های اساسی)
  • اعمال جریمه نقدی به جای تخریب (در مواردی که بنا قابل اصلاح باشد)
  • صدور دستور اصلاح یا تکمیل مدارک ساختمانی
 دکتر حسین لطفی - مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره دادگر

کمیسیون ماده ۱۰۰ از نظر ماهیت، مرجع اداری است، اما آرای آن آثار قضایی دارد و می‌تواند به‌صورت مستقیم منجر به تخریب ملک یا جریمه‌های سنگین مالی شود. به همین دلیل، حتی کوچک‌ترین بی‌دقتی در ارائه‌ی دفاعیات یا مدارک در این مرحله، می‌تواند خسارت‌های جدی برای مالک ایجاد کند.

دکتر حسین لطفی - مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره دادگر

انواع تخلفات ساختمانی در صلاحیت کمیسیون ماده ۱۰۰

وکیل ملکی - انواع تخلفات کمیسیون ماده 100 شهرداری

کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری وظیفه دارد درباره‌ی هر نوع تخلف در ساخت‌وساز شهری که برخلاف مقررات فنی، شهرسازی یا بهداشتی انجام شود، تصمیم‌گیری کند.
اما همه‌ی تخلفات به یک شکل نیستند؛ برخی از آن‌ها صرفاً منجر به جریمه‌ی مالی می‌شوند، در حالی‌که بعضی دیگر ممکن است حکم تخریب کامل ساختمان را به‌دنبال داشته باشند.

در ادامه، رایج‌ترین موارد تخلف و نحوه‌ی تصمیم‌گیری کمیسیون برای هرکدام آورده شده است.

۱. ساخت‌وساز بدون پروانه

یکی از شایع‌ترین تخلفات، ساخت‌وساز بدون دریافت پروانه‌ی ساختمانی است.
در این حالت، مأموران شهرداری پس از گزارش، عملیات را متوقف کرده و پرونده را به کمیسیون ارجاع می‌دهند.

  1.  اگر بنا در مرحله‌ی اولیه باشد (فونداسیون یا اسکلت)، معمولاً رأی تخریب صادر می‌شود.
  2.  اما اگر ساختمان تکمیل شده و اصول فنی و ایمنی رعایت شده باشد، کمیسیون ممکن است به‌جای تخریب، جریمه‌ی نقدی معادل ارزش روز بنا تعیین کند.

این رأی به شرایط ملک، موقعیت شهری و نوع استفاده (مسکونی، تجاری، اداری) بستگی دارد.

۲. اضافه بنا بیش از مجوز صادرشده

در بسیاری از پروژه‌ها، سازنده پس از دریافت پروانه، متراژ یا طبقات بیشتری نسبت به مجوز احداث می‌کند.
در این حالت نیز تخلف به کمیسیون ارجاع داده می‌شود.

  1.  اگر اضافه بنا در محدوده‌ی مجاز شهرسازی باشد و مانع حقوق عمومی یا همسایگان نشود، معمولاً با جریمه نقدی قابل اصلاح است.
  2.  اما در صورت تجاوز به حریم معابر عمومی یا نقض تراکم مجاز، ممکن است بخش اضافه‌شده به تخریب محکوم شود.

۳. عدم تأمین یا حذف پارکینگ

بر اساس مقررات شهرسازی، هر ساختمان باید تعداد مشخصی پارکینگ متناسب با متراژ و کاربری خود داشته باشد.
در صورت حذف یا تغییر پارکینگ به واحد مسکونی یا تجاری، کمیسیون با توجه به نوع منطقه، مبلغی به‌عنوان جریمه‌ی حذف پارکینگ تعیین می‌کند.

نکته‌ی مهم این است که در بعضی مناطق، حذف پارکینگ غیرقابل جبران است و فقط حکم تخریب محل تغییر یافته صادر می‌شود.

۴. تغییر کاربری غیرمجاز

تبدیل یک واحد مسکونی به مغازه، مطب یا دفتر کار بدون مجوز رسمی، تغییر کاربری غیرمجاز محسوب می‌شود.
در این موارد، کمیسیون معمولاً ابتدا رأی به جریمه و الزام به بازگشت کاربری به حالت اولیه می‌دهد.
اما در صورتی‌که استفاده‌ی غیرمجاز ادامه پیدا کند، پلمب محل و حتی تخریب بخش تغییر یافته نیز ممکن است در دستور کار قرار گیرد.

۵. تجاوز به معابر عمومی یا املاک مجاور

در مواردی که سازنده از حریم قانونی ملک فراتر رفته و به معبر عمومی یا زمین مجاور تجاوز کرده باشد، کمیسیون هیچ‌گونه مصالحه‌ای در نظر نمی‌گیرد.
در این وضعیت، تخلف قابل جبران نیست و حکم تخریب فوری بخش متجاوز به حریم صادر می‌شود.
همچنین در صورت وارد شدن خسارت به ملک همسایه، مالک متخلف باید در دادگاه عمومی جبران خسارت کند.

۶. عدم رعایت اصول فنی، ایمنی و بهداشتی

اگر ساخت‌وساز برخلاف اصول فنی یا آیین‌نامه‌های ایمنی (مثلاً نبود اسکلت استاندارد، مصالح غیراصولی یا تهویه نامناسب) انجام شود، کمیسیون ماده ۱۰۰ می‌تواند حکم توقف عملیات یا تخریب بنا را صادر کند.
در این موارد، حتی وجود پروانه‌ی ساختمانی نیز مانع از صدور رأی تخریب نمی‌شود.

۷. ساخت در اراضی خارج از محدوده‌ی قانونی شهر

برخی سازندگان بدون اخذ مجوز از مراجع ذی‌ربط، در اراضی حاشیه‌ی شهر یا خارج از محدوده‌ی طرح تفصیلی اقدام به ساخت‌وساز می‌کنند.
این موارد از نظر قانونی تخلف محسوب می‌شود و معمولاً به‌جای کمیسیون ماده ۱۰۰، در مراجع بالاتر از جمله کمیسیون ماده ۹۹ استانداری بررسی می‌شود، اما در صورتی‌که محدوده در طرح توسعه‌ی شهری قرار گرفته باشد، ممکن است کمیسیون ماده ۱۰۰ نیز ورود کند.

در همه‌ی موارد بالا، مالک موظف است قبل از صدور رأی قطعی، توضیحات و دفاعیات خود را به کمیسیون ارائه دهد.
عدم حضور یا بی‌توجهی به اخطاریه‌ها باعث می‌شود رأی به‌صورت غیابی و معمولاً به ضرر مالک صادر شود.

روند رسیدگی و نحوه صدور رأی در کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری

وکیل ملکی - روند رسیدگی به پرونده های کمیسیون ماده 100 شهرداری

درک دقیق روند رسیدگی در کمیسیون ماده ۱۰۰ برای هر مالک یا سازنده‌ای که درگیر پرونده‌ی تخلف ساختمانی است، ضروری‌ست.
زیرا کوچک‌ترین تأخیر یا بی‌توجهی به اخطاریه‌ها می‌تواند منجر به صدور حکم تخریب یا جریمه‌های سنگین شود.

در این بخش، تمام مراحل بررسی تخلف، تشکیل پرونده، ابلاغ، جلسه‌ی رسیدگی و صدور رأی را به ترتیب توضیح می‌دهیم.

۱. تشکیل پرونده تخلف در شهرداری

وقتی مأموران شهرداری از تخلف ساختمانی مطلع شوند (به‌صورت بازدید میدانی یا گزارش مردمی)، بلافاصله گزارش تخلف را تنظیم و به اداره‌ی کنترل ساختمان شهرداری منطقه ارسال می‌کنند.
در این گزارش، نوع تخلف، موقعیت ملک، مشخصات مالک و وضعیت پیشرفت کار ذکر می‌شود.

سپس شهرداری دستور توقف عملیات ساختمانی را صادر کرده و از ادامه‌ی کار جلوگیری می‌کند.
پرونده پس از تکمیل مدارک به دبیرخانه‌ی کمیسیون ماده ۱۰۰ ارسال می‌شود.

۲. ابلاغ اخطاریه و دعوت از مالک برای ارائه‌ی توضیحات

پس از تشکیل پرونده، شهرداری موظف است اخطاریه رسمی برای مالک صادر کند و او را از وقوع تخلف آگاه سازد.
در این اخطاریه، از مالک خواسته می‌شود ظرف ده روز برای ارائه‌ی توضیحات یا رفع تخلف اقدام کند.

اگر مالک در مهلت مقرر اقدامی نکند، پرونده مستقیماً به جلسه‌ی کمیسیون ارجاع می‌شود.
اما اگر مدارکی دال بر مجاز بودن ساخت‌وساز ارائه دهد (مثل نقشه اصلاحی یا مجوز جدید)، کمیسیون موظف است آن‌ها را بررسی کند.

۳. تشکیل جلسه در کمیسیون ماده ۱۰۰

کمیسیون از سه عضو اصلی تشکیل می‌شود:

  • نماینده‌ی شورای شهر یا وزارت کشور
  • قاضی بازنشسته یا نماینده‌ی دادگستری
  • نماینده‌ی شهرداری

جلسات کمیسیون معمولاً با حضور دبیر، کارشناس فنی و مالک (در صورت تمایل) برگزار می‌شود.
در جلسه، نماینده‌ی شهرداری گزارش تخلف را ارائه می‌دهد و سپس فرصت دفاع به مالک داده می‌شود.

اگر مالک در جلسه حاضر نشود، رسیدگی بدون حضور او ادامه پیدا می‌کند و رأی صادره قطعی تلقی می‌شود.

۴. بررسی تخلف و صدور رأی اولیه

پس از استماع دفاعیات و بررسی مدارک، کمیسیون تصمیم خود را اتخاذ می‌کند.
رأی کمیسیون ممکن است یکی از حالت‌های زیر باشد:

  1. رأی به تخریب بنا: در صورتی‌که تخلف اساسی باشد یا ادامه‌ی آن مغایر با اصول شهرسازی تشخیص داده شود.
  2. رأی به جریمه نقدی: اگر تخلف قابل اصلاح باشد یا تخریب به منافع عمومی لطمه بزند.
  3. رأی به اصلاح یا تکمیل مدارک: در صورت وجود نواقص جزئی یا ایرادات فنی قابل رفع.

تمام آرای کمیسیون به‌صورت کتبی و مستدل صادر می‌شود و دبیرخانه موظف است آن را به مالک یا نماینده‌ی قانونی او ابلاغ کند.

۵. امکان اعتراض به رأی کمیسیون ماده ۱۰۰

مطابق تبصره‌ی ۱۰ ماده ۱۰۰، مالک ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ رأی می‌تواند اعتراض خود را به «کمیسیون تجدیدنظر ماده ۱۰۰» تسلیم کند.
کمیسیون تجدیدنظر از اعضایی متفاوت تشکیل می‌شود و اختیار دارد رأی قبلی را تأیید، اصلاح یا نقض کند.

نکته‌ی مهم این است که تا زمانی که رأی قطعی نشده، اجرا متوقف می‌ماند.
اما پس از قطعیت رأی، شهرداری می‌تواند نسبت به تخریب یا وصول جریمه اقدام کند.

۶. اجرای رأی کمیسیون (تخریب یا جریمه)

پس از قطعی شدن رأی:

  1. اگر رأی تخریب باشد، واحد اجرائیات شهرداری با حضور نماینده‌ی دادستان و نیروی انتظامی اقدام به تخریب می‌کند.
  2. اگر رأی جریمه نقدی باشد، مالک باید مبلغ تعیین‌شده را در مهلت مقرر پرداخت کند تا پرونده مختومه شود.

در صورتی که مالک از اجرای رأی خودداری کند، شهرداری می‌تواند موضوع را به مراجع قضایی ارجاع دهد و از طریق اجرای احکام دادگستری اقدام کند.

۷. نقش وکیل متخصص در روند رسیدگی

پرونده‌های ماده ۱۰۰ از لحاظ فنی و حقوقی بسیار حساس‌اند.
بسیاری از مالکین به دلیل ناآگاهی از مهلت‌های قانونی یا نحوه‌ی اعتراض، فرصت دفاع را از دست می‌دهند و حکم تخریب قطعی می‌شود.

وکیل متخصص دعاوی شهرداری می‌تواند در مراحل زیر نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد:

  • بررسی پرونده و دفاع در جلسه‌ی کمیسیون
  • تنظیم اعتراض مؤثر به رأی صادره
  • پیگیری توقف عملیات تخریب تا صدور رأی تجدیدنظر
  • و در صورت نیاز، طرح شکایت در دیوان عدالت اداری برای ابطال رأی کمیسیون

نحوه اعتراض و تجدیدنظرخواهی از رأی کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری

رأی کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری، اگرچه در ظاهر قطعی و لازم‌الاجراست، اما قانون برای جلوگیری از تضییع حقوق مالک، امکان اعتراض و تجدیدنظرخواهی را در چند مرحله پیش‌بینی کرده است.
در این بخش، گام‌به‌گام توضیح می‌دهیم که چگونه می‌توان از رأی صادره شکایت کرد، چه مراجع بالادستی وجود دارند، و در چه شرایطی می‌توان اجرای حکم تخریب را متوقف کرد.

۱. اعتراض به رأی در کمیسیون تجدیدنظر ماده ۱۰۰

اولین راه قانونی اعتراض، مراجعه به کمیسیون تجدیدنظر ماده ۱۰۰ شهرداری است.
بر اساس تبصره ۱۰ ماده ۱۰۰ قانون شهرداری، مالک یا نماینده‌ی قانونی او می‌تواند ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ رأی بدوی، اعتراض خود را به دبیرخانه‌ی شهرداری ارائه دهد.

پس از ثبت اعتراض، پرونده به کمیسیون تجدیدنظر ارجاع می‌شود که ترکیب آن متفاوت از کمیسیون بدوی است.
در این مرحله، کمیسیون اختیار دارد رأی قبلی را:

  • تأیید کند (در صورت صحت تصمیم قبلی)
  • اصلاح کند (مثلاً کاهش میزان جریمه یا لغو حکم تخریب)
  • یا رأی بدوی را به‌طور کامل نقض نماید

نکته مهم : تا زمانی که رأی تجدیدنظر صادر نشده، اجرای رأی بدوی (مثل تخریب) متوقف می‌شود.

۲. شکایت از رأی قطعی کمیسیون ماده ۱۰۰ در دیوان عدالت اداری

اگر رأی کمیسیون تجدیدنظر نیز به ضرر مالک باشد، آخرین مرجع اعتراض، دیوان عدالت اداری است.

بر اساس ماده ۱۰ قانون دیوان عدالت اداری، تمام آرای صادره از کمیسیون‌های اداری، از جمله کمیسیون ماده ۱۰۰، قابل شکایت در دیوان است.

مالک باید ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی، دادخواست خود را در سامانه‌ی ساجد دیوان عدالت اداری ثبت کند.
دیوان عدالت اداری می‌تواند رأی کمیسیون را در دو حالت نقض کند:

  1. اگر تشریفات قانونی در روند رسیدگی رعایت نشده باشد (مثلاً عدم دعوت مالک یا ابلاغ ناقص).
  2. اگر رأی صادره مغایر با قوانین و مقررات شهرسازی باشد.

در صورت صدور حکم ابطال، پرونده برای بررسی مجدد به کمیسیون ارجاع می‌شود و اجرای رأی متوقف می‌گردد.

۳. درخواست توقف اجرای حکم تخریب

گاهی مالک بلافاصله پس از دریافت رأی تخریب، قصد دارد برای تجدیدنظرخواهی یا شکایت در دیوان عدالت اداری اقدام کند.
در این موارد، او می‌تواند هم‌زمان با ثبت اعتراض، درخواست صدور دستور موقت برای توقف اجرای رأی بدهد.

اگر دلایل و مستندات او قانع‌کننده باشد (مثلاً ساختمان دارای سکنه است یا خطر جانی دارد)، دیوان عدالت اداری می‌تواند تا زمان صدور رأی نهایی، دستور توقف عملیات تخریب را صادر کند.

Important

صرف ارائه‌ی دادخواست اعتراض، مانع اجرای رأی نیست؛ باید دستور موقت صریح از مرجع تجدیدنظر یا دیوان صادر شود.

۴. نقش وکیل متخصص در اعتراض به رأی کمیسیون

پرونده‌های ماده ۱۰۰ معمولاً ترکیبی از مسائل فنی، شهرسازی و حقوقی هستند و تنظیم اعتراض مؤثر نیاز به تسلط کامل بر مقررات دارد.
وکیل متخصص دعاوی شهرداری می‌تواند در مراحل زیر نقشی تعیین‌کننده داشته باشد:

  • تنظیم لایحه‌ی مستدل برای کمیسیون تجدیدنظر
  • پیگیری صدور دستور موقت از دیوان عدالت اداری
  • بررسی نقشه‌ها و گزارش فنی ملک برای اثبات اشتباه در رأی بدوی
  • و حضور در جلسات کمیسیون برای دفاع حضوری از حقوق مالک

در بسیاری از موارد، حضور وکیل باعث شده رأی تخریب به جریمه تبدیل شود یا کل پرونده از نو بررسی شود.

وکلای متخصص در امور کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری دادگر

  • بابک صادقی - وکیل موسسه
    • بابک عباسی صادق

      +۲۵ سال سابقه وکالت
      آیکون ستاره ۵/۵
    • وکیل پایه یک دادگستری

      +۴۰۰۰ پرونده موفق

    • امور ملکی - حقوق شرکتهای تجاری

  • یلدا مداینی - وکیل موسسه
    • یلدا مداینی

      +۲۰ سال سابقه وکالت
      آیکون ستاره ۵/۵
    • وکیل پایه یک دادگستری

      +۲۰۰ پرونده موفق

    • امور حقوقی - امور ملکی

  • نیوشا عبدی - وکیل موسسه
    • نیوشا عبدی

      +۶ سال سابقه وکالت
      آیکون ستاره ۵/۵
    • وکیل پایه یک دادگستری

      +۴۵ پرونده موفق

    • امور ملکی - امور قراردادها

۵. مهلت‌های قانونی در اعتراض به رأی کمیسیون ماده ۱۰۰

مرحله مرجع رسیدگی مهلت اعتراض نتیجه احتمالی
بدوی کمیسیون ماده ۱۰۰ صدور رأی اولیه
تجدیدنظر کمیسیون تجدیدنظر ماده ۱۰۰ ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ تأیید، اصلاح یا نقض رأی
شکایت نهایی دیوان عدالت اداری ۳ ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی ابطال یا تأیید رأی کمیسیون

۶. توصیه‌ی پایانی

اگر رأی تخریب یا جریمه برای ملک شما صادر شده، هیچ اقدامی را بدون مشورت با وکیل انجام ندهید.
زیرا هر پرونده ویژگی‌های خاص خود را دارد و گاهی یک اعتراض به‌موقع می‌تواند جلوی تخریب کامل ساختمان را بگیرد.

در مؤسسه حقوقی دادگر، وکلای متخصص در دعاوی شهرداری، پرونده‌های مربوط به کمیسیون ماده ۱۰۰ را از مرحله‌ی اخطاریه تا دیوان عدالت اداری پیگیری می‌کنند.

مشاوره حقوقی رایگان - ۲۴ ساعته - بصورت آنلاین
مشاوره حقوقی رایگان - ۲۴ ساعته - بصورت آنلاین

در ساعات اداری، می‌توانید با تماس با شماره ۹۱۰۰۲۰۲۶-۰۲۱ از مشاوره حقوقی تلفنی و حضوری ما بهره‌مند شوید. همچنین در خارج از تایم های اداری با ثبت درخواست خود در فرم مشاوره حقوقی در وبسایت یا واتس اپ از طریق شماره ۰۹۱۲۳۲۴۱۳۸۷ با ما به صورت آنلاین در ارتباط باشید. تیم حقوقی دادگر آماده پاسخ‌گویی تخصصی به پرسش‌های شماست.

اجرای رأی کمیسیون ماده ۱۰۰ و راه‌های جلوگیری از تخریب ملک

بعد از صدور و قطعیت رأی کمیسیون ماده ۱۰۰، نوبت به مرحله‌ی اجرا می‌رسد.
در این مرحله، شهرداری موظف است بر اساس مفاد رأی، نسبت به تخریب یا وصول جریمه‌ی نقدی اقدام کند.
اما بسته به نوع رأی، شدت تخلف و تصمیم کمیسیون، نحوه‌ی اجرا متفاوت است.

در ادامه، هم روند اجرا را توضیح می‌دهیم، هم روش‌های قانونی برای جلوگیری از تخریب را.

۱. اجرای رأی تخریب

اگر رأی کمیسیون «تخریب» باشد، پرونده به واحد اجرائیات شهرداری منطقه ارسال می‌شود.
در آنجا مأمور اجرای حکم موظف است:

  1. مراتب را به مالک ابلاغ کند
  2. مهلتی برای تخریب داوطلبانه تعیین نماید (معمولاً بین ۱۰ تا ۱۵ روز)
  3. و در صورت عدم اقدام مالک، با هماهنگی نیروی انتظامی، عملیات تخریب را انجام دهد.

در زمان اجرای حکم، نماینده‌ی دادستان نیز معمولاً حضور دارد تا از بروز تنش یا تخریب بیش از میزان مقرر جلوگیری شود.

Important

در اجرای رأی تخریب، شهرداری فقط مجاز است همان بخش ذکرشده در رأی را تخریب کند؛ تجاوز به بخش‌های مجاز یا قسمت‌های غیرمورد حکم، غیرقانونی است و می‌توان از آن شکایت کرد.

۲. اجرای رأی جریمه نقدی

در بسیاری از موارد، کمیسیون به‌جای حکم تخریب، رأی به جریمه‌ی نقدی (عوارض تخلف) صادر می‌کند.
در این حالت، مالک موظف است مبلغ تعیین‌شده را در مهلت مقرر پرداخت کند.

اگر پرداخت انجام شود، پرونده مختومه می‌شود و ملک می‌تواند پس از طی مراحل اداری، درخواست صدور پایان‌کار یا اصلاح نقشه بدهد.
اما در صورت امتناع از پرداخت، شهرداری می‌تواند موضوع را به اجرای احکام دادگستری ارجاع دهد و از محل توقیف اموال یا حساب بانکی، جریمه را وصول کند.

۳. توقف موقت اجرای رأی

در برخی موارد، حتی بعد از صدور رأی تخریب، امکان توقف اجرای حکم وجود دارد.
این حالت معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که:

  1. مالک در مهلت قانونی به رأی اعتراض کرده باشد (در کمیسیون تجدیدنظر یا دیوان عدالت اداری)
  2. یا دلایلی ارائه دهد که تخریب باعث ورود خسارت غیرقابل جبران می‌شود (مثل سکونت خانواده در ساختمان)

در این موارد، مرجع رسیدگی (کمیسیون تجدیدنظر یا دیوان عدالت اداری) می‌تواند دستور موقت توقف عملیات تخریب صادر کند تا بررسی نهایی انجام شود.

توجه: توقف اجرا فقط در صورت دستور کتبی و صریح مرجع صالح امکان‌پذیر است؛ درخواست شفاهی یا اعتراض بدون ارائه‌ی دستور رسمی، مانع اجرا نخواهد شد.

۴. اصلاح تخلف به جای تخریب کامل

گاهی بخش مورد تخلف، قابل اصلاح است (مثل اضافه‌بنای کوچک یا تغییر کاربری جزئی).
در این حالت، وکیل یا کارشناس فنی می‌تواند با ارائه‌ی نقشه اصلاحی و مذاکره با شهرداری، درخواست اصلاح نقشه و صدور مجدد پروانه بدهد تا به‌جای تخریب کامل، صرفاً قسمت‌های تخلف‌دار اصلاح یا تعدیل شوند.

در رویه‌ی عملی، بسیاری از شهرداری‌ها با تأیید کارشناس رسمی، تخریب جزئی را جایگزین تخریب کامل می‌کنند تا از خسارت سنگین به مالک جلوگیری شود.

۵. شکایت از اجرای نادرست رأی

اگر شهرداری در زمان اجرا، بیش از محدوده‌ی رأی اقدام به تخریب کند یا خسارتی فراتر از حکم وارد شود، مالک می‌تواند از طریق دیوان عدالت اداری، شکایت از نحوه‌ی اجرای رأی کمیسیون ماده ۱۰۰ را مطرح کند.
دیوان در صورت احراز تخلف شهرداری، رأی به ابطال عملیات اجرایی یا جبران خسارت وارده صادر می‌کند.

۶. نقش وکیل در جلوگیری از تخریب

در پرونده‌های ماده ۱۰۰، زمان همه‌چیز است.
اگر مالک به‌موقع از وکیل متخصص استفاده کند، در بسیاری از موارد می‌توان با تنظیم اعتراض مؤثر یا ارائه‌ی درخواست دستور موقت، از اجرای حکم تخریب جلوگیری کرد.

وکیل دعاوی شهرداری با تسلط به قوانین شهرسازی و رویه‌ی کمیسیون‌ها، می‌تواند پرونده را در مسیر قانونی و در مهلت‌های مقرر پیگیری کند و شانس حفظ بنا را تا حد زیادی افزایش دهد.

۷. نکته‌ی کلیدی

در بسیاری از شهرها، بیش از ۶۰٪ از احکام تخریب کمیسیون ماده ۱۰۰ قابل اعتراض و قابل تبدیل به جریمه‌اند.
اما به‌دلیل ناآگاهی یا تأخیر در اقدام، مالکان فرصت دفاع را از دست می‌دهند.
بنابراین حتی اگر حکم صادر شده، تا لحظه‌ی اجرای حکم هم دیر نیست؛ مشاوره‌ی فوری با وکیل متخصص شهرداری می‌تواند مسیر پرونده را تغییر دهد.

و در آخر هم برای آشنایی با سایر دعاوی ملکی و نقش وکیل در آن‌ها، به صفحه جامع راهنمای کامل انتخاب وکیل ملکی مراجعه کنید.

نتیجه گیری و جمع بندی

کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری یکی از مهم‌ترین نهادهای نظارتی در حوزه‌ی ساخت‌وساز شهری است که نقش مستقیم در حفظ نظم شهرسازی و ایمنی ساختمان‌ها دارد.
هرچند هدف این کمیسیون کنترل تخلفات ساختمانی است، اما در بسیاری از موارد، به دلیل ناآگاهی مالکان یا اشتباه در روند دادرسی، آرای ناعادلانه‌ای صادر می‌شود که می‌تواند منجر به تخریب ملک یا جریمه‌های سنگین مالی شود.

شناخت دقیق روند رسیدگی، مهلت‌های قانونی و مراحل اعتراض به رأی، می‌تواند از بروز خسارت‌های جدی جلوگیری کند.
وکیل متخصص دعاوی شهرداری، با تجربه‌ی عملی در پرونده‌های ماده ۱۰۰، می‌تواند از همان ابتدا پرونده را در مسیر درست هدایت کرده و از تخریب یا هزینه‌های غیرضروری جلوگیری کند.

در مؤسسه حقوقی دادگر، تیمی از وکلای متخصص در حوزه‌ی دعاوی شهرداری و ساخت‌وساز، پرونده‌های ماده ۱۰۰ را از مرحله‌ی اخطاریه تا اعتراض در دیوان عدالت اداری به‌صورت کامل پیگیری می‌کنند.
اگر برای ملک شما رأی تخریب یا جریمه صادر شده، پیشنهاد می‌شود پیش از هر اقدام جهت دریافت مشاوره‌ی تخصصی، می‌توانید از طریق فرم موجود در صفحه تماس با ما یا با شماره‌ ۰۲۱۹۱۰۰۲۰۲۶ تماس بگیرید.